Szkolny program profilaktyki
Gimnazjum im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego
w Piotrkowie Kujawskim

Spis treści

1. Hasło programu
2. Diagnoza zagrożeń i czynniki ryzyka
3. Cele ogólne programu
4. Cele szczegółowe
5. Kierunki działań profilaktycznych
6. Poziomy występujących zagrożeń
7. Rodzaje profilaktyki
8. Strategie profilaktyczne
9. Obszary pracy profilaktycznej
10. Przygotowanie zespołu nauczycielskiego
11. Współpraca ze szkołą i środowiskiem
12. Formy pracy z uczniem
13. Szczegółowe procedury realizacji celów (cykl 3-letni )
      A. Przeciwdziałanie przemocy
      B. Zapobieganie nałogom
      C. Zwalczanie wagarowania uczniów
      D. Przeciwdziałanie kradzieżom
      E. Przeciwdziałanie niszczeniu mienia i odzieży
      F. Sposoby niwelowania czynników ryzyka
      G. Promowanie zdrowia i umiejętności życiowych zapewniających prawidłowy rozwój
14. Roczny plan pracy profilaktycznej
15. Spodziewane efekty
16. Ewolucja programu
17. Przepisy prawne i literatura

Hasło programu: Wizja
„Szkoła Przyjazna Uczniowi--wolna od Przemocy i Uzależnień„
Motto:
„Takie będą Rzeczypospolite, Jakie ich młodzieży chowanie” Jan Zamojski

Diagnoza zagrożeń
W wyniku obserwacji, akcji ankietowych oraz przeprowadzonych rozmów, stwierdzono występowanie w środowisku szkolnym następujących zagrożeń:
1. Przemoc
2. Uzależnienia
3. Wagary
4. Kradzież
5. Niszczenie mienia i odzieży

Czynniki ryzyka występujące w środowisku
1. Duża dostępność substancji psychoaktywnych
2. Uzależnienia występujące w rodzinie
3. Środowisko patogenne
4. Pozytywny stosunek rodziny do używania substancji (aprobata, obojętność)
5. Normy społeczne promujące używanie substancji (obyczaje)
6. Konflikty w rodzinie
7. Wpływ negatywnej grupy rówieśniczej

Cele ogólne programu
1. Tworzenie szkoły bezpiecznej i przyjaznej dla wszystkich uczestników procesu kształcenia
2. Przeciwdziałanie uzależnieniom
3. Promowanie zdrowego stylu życia
4. Kreowanie pozytywnych zachowań, uwrażliwienie na potrzeby drugiego człowieka
5. Wzmacnianie więzi uczniów i rodziców ze szkołą poprzez aktywne uczestnictwo w jej życiu i w procesach decyzyjnych

Cele szczegółowe
1. Przeciwdziałanie agresji i przemocy
2. Zapobieganie nałogom, nikotyzmowi, alkoholizmowi, narkotykom
3. Zwalczanie wagarowania uczniów
4. Przeciwdziałanie kradzieżom
5. Przeciwdziałanie niszczeniu mienia i odzieży
6. Kształcenie umiejętności życiowych, zapewniających właściwy rozwój
    i funkcjonowanie w społeczeństwie


Kierunki działań profilaktycznych
1. Działalność skierowana na uczniów. Dostarczanie wiedzy, umiejętności, kształtowanie postaw, zmniejszanie szkód, opieka  socjalna
2. Działalność skierowana na rodziców. Dostarczanie wiedzy, wymiana doświadczeń, pozyskiwanie do wychowawczej  współpracy i współdziałania
3. Działalność skierowana na nauczycieli. Kształcenie umiejętności pracy wychowawczej z wezwaniem oraz współpracy z      rodzicami
4. Działalność skierowana na środowisko. Nawiązywanie współpracy z instytucjami pozaszkolnymi. Tworzenie wspólnego frontu wychowawczego

Poziomy występujących zagrożeń
I. Grupy niskiego ryzyka- uczniowie przed inicjacją, niepodejmujący zachowań ryzykownych
II. Grupy podwyższonego ryzyka- uczniowie po inicjacji, którzy podjęli, choć jedno zachowanie ryzykowne, eksperymentatorzy z licznymi czynnikami ryzyka
III. Grupy najwyższego ryzyka- uczniowie uzależnienia, silnie utrwalonych zachowaniach ryzykownych, uczniowie po terapii


Rodzaje stosowanej profilaktyki
1. Profilaktyka I0 (pierwszorzędowa)- prowadzona w stosunku do grupy niskiego ryzyka. Polega na promocji zdrowia i zapobieganiu zagrożeniom, poprzez rozwijanie umiejętności radzenia sobie z wymogami życia. Ma na celu opóźnienia inicjacji.
Wykorzystuje strategie informacyjne i edukacyjne.
2. Profilaktyka II0 (drugorzędowa)- skierowana do osób z grupy podwyższonego ryzyka; udziela pomocy w wycofywaniu się z zachowań ryzykownych.
Wykorzystują strategie edukacyjne i alternatywne.
3. Profilaktyka III0 (trzeciorzędowa)- obejmuje grupę wysokiego ryzyka; polega na zatrzymaniu procesu chorobowego i degradacji społecznej.
Wykorzystuje strategie interwencyjne. Profilaktyka trzeciorzędowa realizowana jest przez ośrodki specjalistyczne.


Zadaniem szkoły jest kierowanie ucznia na uczenie odwykowe oraz zapobieganiu powrotowi do dysfunkcji po przebytej terapii.


Strategie profilaktyczne
1. Strategia informacyjna- przekazywanie informacji, dostarczanie wiedzy na temat zachowań ryzykownych.
2. Strategia edukacyjna  - kształcenie umiejętności prawidłowego kierowania własnym rozwojem poprzez dokonywanie racjonalnych wyborów.
3. Strategia alternatywna- stwarzanie zastępczych form pozytywnej działalności (np. sport, działalność artystyczna, społeczna, świetlica środowiskowa) stwarzających okazję do wycofania się z zachowań ryzykownych.
4. Strategia interwencyjna- pomoc indywidualnym uczniom w rozwiązywaniu problemów, udzielanie wsparcia w sytuacjach kryzysowych (akcje charytatywne, zapomogi losowe, bezpłatne dożywianie, bezpłatne podręczniki, interwencje domowe, pomoce specjalistyczne, socjoterapia)

Obszary pracy profilaktycznej
1. Lekcje przedmiotowe
2. Ścieżki edukacyjne
3. Godziny wychowawcze
4. Działalność pedagoga szkolnego
5. Świetlica szkolna i środowiskowa
6. Zajęcia socjoterapeutyczne
7. Koła zainteresowań i organizacje szkolne
8. Działalność lidera promocji zdrowia
9. Działalność pielęgniarki szkolnej
10. Działalność lidera WDN
11. Współpraca z rodzicami
12. Współpraca z instytucjami lokalnymi
13. Działalność Rady Pedagogicznej i pracowników obsługi

Przygotowanie zespołu nauczycielskiego
1. Doskonalenie w ramach WDN
2. Praca w zespołach zadaniowych
3. Udział w warsztatach i kursach organizowanych przez CEN
4. Praca samokształceniowa; publikacje; prasa specjalistyczna
5. Dyskusje, spostrzeżenia, wymiana doświadczeń
6. Spotkania i prelekcje prowadzone przez psychologa, terapeutę, policjanta, przedstawicieli CEN i in.
7. Współpraca z innymi szkołami
8. Współpraca z instytucjami i organizacjami społecznymi
9. Współpraca z pedagogiem szkolnym, pielęgniarką
10. Opracowania własne: referaty, artykuły, scenariusze lekcji
11. Współpraca z biblioteką szkolną
12. Lekcje otwarte

Formy współpracy z rodzicami i środowiskiem
1. Wywiadówki, zebrania tematyczne
2. Spotkania z okazji świąt kalendarzowych, klasowych, szkolnych: Dzień Matki, Wigilia, Święto Patrona itp.
3. Festyny rodzinne, mecze towarzyskie
4. Wieczorki taneczne
5. Prelekcje dla rodziców: spotkania z psychologiem, policjantem, pedagogiem, terapeutą i in:.
6. Konsultacje indywidualne, poradnictwo wychowawcze
7. Wycieczki, pielgrzymki, rekreacja, rozrywka
8. Akcje charytatywne w środowisku i dla środowiska
9. Rada Szkoły, Rada Rodziców, trójki klasowe, zespoły zadaniowe
10. Przedstawienia uczniowskie i koncerty dla rodziców i środowiska (Dom Pomocy Społecznej, festyny, szkoły, szpitale środowiskowe, sąsiadujące)
11. Współpraca z instytucjami lokalnymi; policja, M- GOSP, Urząd Gminy. Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna, Miejsko- Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Sad Rodzinny, Kościół- konsultacje, spotkania, wycieczki, dofinansowania, orzecznictwo, poradnictwo itp:.

Formy pracy z uczniami
- pogadanki na godzinach wychowawczych i lekcjach przedmiotowych (biologia, przygotowanie do życia w rodzinie, chemia, religia, w-f, język polski)
- spotkania z pielęgniarką, policjantem, psychologiem, pedagogiem, terapeutą uzależnień
- praca metodami aktywnymi: drama, odgrywanie ról, scenki rodzajowe, „burza mózgów” itp.
- projekcje filmowe
- spektakle teatralne
- prelekcje i pokazy
- uczniowska twórczość artystyczna: przedstawienia, montaże, tematyczne konkursy tematyczne
- czytelnictwo prasy i literatury tematycznej, ulotki, broszury, instrukcje
- zajęcia pozalekcyjne i koła zainteresowań
- świetlica środowiskowa
- akcje charytatywne
- wyjazdy tematyczne , wycieczki, obozy, pielgrzymki
- poradnictwo indywidualne i grupowe
- zajęcia socjoterapeutyczne
- zapomogi losowe, bezpłatne dożywianie, bezpłatne podręczniki
- kierowanie do ośrodków leczenia uzależnień
- monitorowanie przebiegu leczenia (współpraca z ośrodkami specjalistycznymi)

Szczegółowe procedury realizacji celów
A. Przeciwdziałanie przemocy
1. Akcje ankietowe:
- mocne i słabe strony szkoły
- rozmiary i rodzaje przemocy
- stan rodzinny ucznia
2. Lekcje wychowawcze nt. przemocy, pogadanki, dyskusje na lekcjach przedmiotowych, ścieżce prozdrowotnej, wychowanie do życia w rodzinie
3. Konsultacje indywidualne uczniów z wychowawcą, pedagogiem
4. Rozmowy z rodzicami (wychowawca, pedagog, dyrektor)
5. Wizyty w domach uczniów: rozpoznanie sytuacji, interwencje
6. Współpraca z policją: pogadanki, pokazy, interwencje
7. Współpraca z M-GOSP
8. Wycieczki do komendy Policji
9. Konkursy plastyczne i literackie
10. Spektakle teatralne i szkolne
11. Prelekcje i szkolenia dla rodziców i nauczycieli
12. Punktacyjny system oceny zachowania, Kodeks Ucznia
13. Pomoc charytatywna, dożywianie, bezpłatne podręczniki
14. Dyżury uczniowskie i nauczycielskie
15. „Niebieska Skrzynka”, „Telefon Zaufania”, „Niebieska Linia”
16. Zajęcia pozalekcyjne i organizacje społeczne
17. Współpraca z Sądem Rodzinnym i kuratorem sądowym i społecznym
18. Zajęcia socjoterapeutyczne
19. Świetlica środowiskowa
20. Ulotki, broszury, czasopisma młodzieżowe, tematyczna gazetka ścienna
21. Monitorowanie zachowań, teczki obserwacji, zeszyty uwag
22. Organizowanie imprez alternatywnych (Otrzęsiny klas I-wszych, Dzień Samorządności, wycieczki i zajęcia integracyjne)
B. Zapobieganie nałogom
jw. oraz
1. Prelekcje z terapeutką PARPA
2. Współpraca z Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
3. Terapie indywidualne i grupowe dla nieletnich AA
4. Kierowanie do ośrodków leczenia uzależnień
5. Monitorowanie przebiegu leczenia (współpraca z ośrodkami specjalistycznymi)
6. Respektowanie zachowań sprzedaży młodzieży papierosów i alkoholu przez sklepy
C. Zwalczanie wagarowania uczniów
1. Pogadanki w klasach
2. Rozmowy indywidualne z pedagogiem i dyrektorem
3. Nakładanie sankcji i kar zgodnie z Kodeksem Ucznia
4. Rozmowy z rodzicami
5. Wzmożenie czujności nauczycieli dyżurujących i woźnych
6. Współpraca z policją i środowiskiem lokalnym (patrole policyjne, informowanie o wagarowiczach przez mieszkańców)
7. Indywidualne karty obecności w szkole
8. Monitorowanie notorycznych wagarowiczów
9. Prowadzenie lekcji metodami aktywnymi
10. Uatrakcyjnianie przerw: funkcjonowanie sklepiku, świetlicy, gra w tenisa stołowego, czytelnia, słuchanie muzyki
11. Zajęcia socjoterapeutyczne
12. Kierowanie do Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej
13. Organizowanie Dnia Samorządności jako alternatywy dnia wagarowicza
D. Przeciwdziałanie kradzieżom
1. Pogadanki z wychowawcami i pedagogiem
2. Prowadzenie dochodzeń po aktach kradzieży
3. Instrukcje „Jak chronić się przed kradzieżą”
4. Patronowanie najczęstszych miejsc kradzieży (szatnie ogólne i w-f)
5. Współpraca z policją: zgłaszanie kradzieży i włamań
6. Uczestniczenie w przesłuchaniach policyjnych
7. Prowadzenie rejestru rzeczy skradzionych i miejsc kradzieży
8. Udzielanie pomocy osobom poszkodowanym
9. Współpraca z kuratorem sądowym
10. Otoczenie opieką wychowawczą sprawców kradzieży, obserwacje, rozmowy indywidualne, pomoc charytatywna
11. Rozmowy z rodzicami
E. Przeciwdziałanie niszczenia mienia i odzieży
1. Pogadanki w klasach: wychowawcy, pedagog, dyrektor
2. Dyżury w szatniach
3. Wzmożenie czujności nauczycieli dyżurujących oraz woźnych
4. Prowadzenie rozmów dochodzeniowych po aktach wandalizmu
5. Współpraca z policją: wzywanie policji i udział w przesłuchaniach
6. Informowanie rodziców o działaniach szkoły
7. Zamykanie szatni po dzwonkach na lekcje
8. Wprowadzanie pisemnych zezwoleń na indywidualne pobranie okrycia z szatni przed zakończenie zajęć

F. Sposoby niwelowania czynnika ryzyka

Czynniki ryzyka i sposoby ich niwelowania Strategie profilaktyczne Poziomy profilaktyki
DUŻA DOSTĘPNOSC SUBSTANCJI
- pogadanka, ulotki, gazetki, spotkania z ludźmi zajmującymi się tym problemem
- praca z psychologiem, pedagogiem, wychowawcą klasy, rodzicem
- szkolenia, filmy edukacyjne, szkolenie rodziców
- dyskusje, koła zainteresowań, organizacje młodzieżowe, oddziaływanie Kościoła
- konsultacje, praca indywidualna informacyjna
edukacyjna
interwencyjna
alternatywna I (pierwszorzędowa)
II (drugorzędowa)
III (trzeciorzędowa)
UZALEŻNIENIA WYSTĘPUJĄCE W RODZINIE
- szkolenia, pogadanki, rozmowy z pedagogiem
- wsparcie przez GOSP, Policje, Sąd Rodzinny, Kuratora
- świetlica środowiskowa, zajęcia pozalekcyjne, obozy, półkolonie
ŚRODOWISKO PATOGENNE
- pogadanki, ulotki, gazetki, spotkania z ludźmi zajmującymi się tym problemem
- wsparcie ze strony: GOSP, Policji
- dodatkowe zajęcia, koła zainteresowań, akcje charytatywne (zbiórka odzieży)
- świetlica środowiskowa (izolacja od środowiska) informacyjna
interwencyjna
alternatywna

POZYTYWNY STOSUNEK RODZINY DO UŻYWANIA SUBSTANCJI (APROBATA, OBOJĘTNOŚĆ)
-spotkania, rozmowy z rodzicami
- szkolenia, pogadanki, filmy
- oddziaływanie pedagoga, poradni specjalistycznych informacyjna
edukacyjna
interwencyjna
G. Promowanie zdrowia i umiejętności życiowych zapewniających prawidłowy rozwój.
1. Ochrona przed chorobami zakaźnymi (AIDS).
2. Obrona przed groźnymi zwierzetami (psy).
3. Reagowanie w arunkach zagrożenia życia (pożaru, wypadku, burzy, udaru słonecznego, omdlenia – itp:.)
4. Bezpieczeństwo zabaw letnich i zimowych (kąpiele, lodowiska, pokazy pirotechniczne).
5. Zapobieganie wadom postawy.
6. Racjonalne żywienie (anoreksja, bulimia).
7. Organizowanie pracy własnej i wypoczynku.
8. Pozytywne wzorce stosunków międzyludzkich.
9. Umiejętność rozwiązywania konfliktów, asertywności.
10. Alternatywne sposoby spędzania czasu wolnego (koła zainteresowań, świetlica środowiskowa, sport, turystyka, własne hobby, praca zarobkowa itp:.).
11. Promowanie inicjatyw uczniowskich (działalność charytatywna, samopomocowa, rozrywkowa, edukacyjna, samorządowa, społeczna itp:.)
12. Kontakt z kulturą; wyjazdy do kina, teatru, obozy naukowe, sympozja, szkolenia itp.